Dubbele emoties – wat doet dat met je – Column

door Jet van Swieten

In het artikel Groot en klein verlies – gaat verdriet om verlies wennen, viel het mij op dat het soms niet steeds mogelijk blijkt te zijn dat wat je voelt in overeenstemming is met hoe je reageert op een situatie die voortkomt uit het gedrag of een onhandigheid van je door niet-aangeboren hersenletsel getroffen partner. In het artikel omschreef ik het verschil tussen het grote verlies en het kleine verlies. Het grote verlies zit vooral in die zaken die je voorgoed bent kwijtgeraakt, te beginnen bij de getroffene zelf, die van karakter veranderd kan zijn. Hij is niet meer degene met wie je de relatie begon. Om het hersenletsel heen veranderen ook de mensen die je kende, verandert je sociale status en is er verlies van inkomen. Je bent eenzaam in je relatie. Er is alle reden regelmatig dit verdriet ernstig te nemen; zeker wanneer het besef zich op momenten aan je opdringt. In Partners van mensen met niet-aangeboren hersenletsel zijn veel van de problemen waar je tegenaan kan lopen, beschreven

Klein verlies

Het kleine verlies zit in de kleine dingen eromheen. Nadat ik gevoelsmatig alles wel zo’n beetje had losgelaten omdat er door zijn onhandigheid in huis toch niets mooi kan blijven, merkte ik dat er toch kleine dingen in huis zijn waaraan ik gehecht ben en die ik graag zou willen behouden. Sommige voorwerpen hebben nou eenmaal emotionele waarde. Hij had een klein knoflookraspje te pakken dat op de grond kapot viel. Hij kon er niets aan doen maar ik raakte van slag maar moest, om hem niet al te zeer te kwetsen, mezelf en hem voorhouden dat behalve hij, alles vervangbaar is.

Ik schreef:

Die pijn staat haaks op wat ik mijzelf heb ingefluisterd. Terwijl mijn verstand zegt dat ik los moet laten, zegt mijn gevoel het tegenovergestelde. Als er weer eens een stuk vaat verloren gaat, sta ik ogenschijnlijk luchtig te lachten en de schade weg te wimpelen alsof het niets is, maar krimpt mijn hart en steken er tranen in mijn ogen.

Doen alsof

Dat lezende vraag ik mij af wat het met je doet als je voor het uiterlijk de schijn ophoudt en intens je best doet je primaire reactie in te slikken maar ondertussen doet alsof het niets is. Mij komt het voor alsof je in zulke situaties bezig bent jezelf te verliezen. Het komt niet een keer voor maar meerdere keren per dag. Het is een ongelukkige combinatie waarbij je jezelf en je gevoelens overslaat. Wrang daarbij is dat een goedmakertje – in mijn geval een nieuwe knoflookrasp die de oude qua emotionele waarde nooit zou kunnen overtreffen – niet vanzelf je kant op komt. Daar dien je dan vervolgens weer zelf voor te zorgen. Dat terwijl je voelt dat het fijn zou zijn als je er niet zelf achteraan hoeft en je per verrassing zo’n ding in de schoot geworpen zou krijgen – wat de emotionele waarde van het ding weer zou verhogen.

Verwachtingen

Deze week kwam het ook weer een paar keer voor, die dubbele boodschap. Enerzijds je eigen verdriet dat je wegwuift en anderzijds dat doordringende gevoel van eenzaamheid veroorzaakt door je eigen rationaliteit. Een gespreksonderwerp wat ik maar telkens probeer aan te kaarten maar waarbij ik nooit bij hem tot de kern kom omdat er een diepe kloof zit tussen wat hij aandraagt als oplossing – niets – en wat ik aandraag als probleem dat noodzakelijk tot een oplossing moet komen. Ik wil mét hem beslissen maar weet dat ik dat zonder hem moet doen. Het is een kwestie van verwachtingen die – hoe teleurstellend ook – niet uitkomen terwijl je weet dat je verwachting te hooggespannen is. Toch laat ik het onderwerp maar weer liggen en stel de beslissing uit. Voor hem is dat prima, voor mij allerminst. De gevolgen die eruit voortvloeien als je geen maatregelen worden genomen, kan hij niet overzien terwijl ik maar weer bij mezelf denk: ‘Op hoop van zegen,’ De teleurstelling van het moment blijft en laat een leegte achter.

Emmertje vol

Op korte termijn geeft het een akelig leeg gevoel als je anders handelt of reageert dan je op grond van eigen emotie doet. Het voelt eenzaam. Soms geeft het mij een tikkeltje een wanhoopsgevoel. Niet gehoord worden, jezelf groot houden, je emoties verloochenen en ondertussen doen alsof je sterk bent, de boel wel even regelt; net een volwassene. Het is verdrietig bovendien.
Op termijn is het slopend. Het geeft stress. Niet voor niets lopen veel partners op het randje van burn-out en komen gezondheidsklachten voor. Je kunt niet eeuwig jezelf en je gevoelens blijven ontkennen omdat er iemand in huis loopt die vanwege schade aan het brein zo anders reageert dan je van welk mens dan ook zou mogen verwachten. Als het emmertje dan weer eens een keer volloopt en je zelf tegen het plafond zit, is het niet vreemd dat je zelf ook wel eens even uit je rol van liefhebbende partner schiet. Bij de preek die ik mijn lief deze week gaf, verschuilde hij zich min of meer achter een muurtje om mij niet te hoeven zien.

Hoe verder

Dat ziende, sta ik meteen weer met twee benen op de vloer. Het haalt niets uit. Wat je wil, hoopt of verlangt, gaat niet gebeuren. Later heb ik tegen hem gezegd dat ik niet meer wil dat hij het onderwerp zomaar opzij schuift als ik erover begin. Hij moet het binnenkort toch een keer serieus gaan nemen. Ik heb mezelf voorgenomen het probleem tot het einde van het jaar aan te zien. Dan neem ik toch maar zelf de beslissing, hoe verdrietig ook. Zo zullen er nog vele teleurstellingen – over en weer – volgen.

Nog heel vaak zal ik reageren met een dubbel gevoel; een andere emotie laten zien dan de emotie die er op dat moment in mij huist. Hoe het er op de hele lange termijn voorstaat, blijft voorlopig een open vraag. We gaan het zien.

---

Van de reeks Uit het dagboek van een Onbestorven Weduwe is onlangs een bundel verschenen onder de titel Uit het Dagboek van een Onbestorven Weduwe – Notities van een leven naast NAH. Hierin staan herschreven stukken naast nieuwe bijdragen.
Meer informatie is te vinden via deze link.